Her anne babanın bebeklerinde görmek için heyecanla beklediği ilk anlar vardır. Bu özel anlar bebeğin ilk kez gülücük saçması, konuşması ve adım atması olarak sıralanabilir. Bebeklerinin yürüdüğünü hatta koştuğunu görmek her ebeveynin hayalidir. Bebeğin ilk çocukluk dönemine girmesini sağlayan bu gelişimin bir parçası olmak için anneler ve babaların da yapması gerekenler vardır. Gelişim dönemini takip etmek ve bebeğin ayına göre doğru alıştırmalar yapmak ebeveynlerin bu süreçteki en büyük sorumluluklarını oluşturur.
Bebeklerde yürüme 10 ila 18. aylar arasında gerçekleşir. Bu süreçte hiçbir bebek diğeriyle kıyaslanmamalıdır. Siz de çocuğunuzu yürümeye teşvik etmek için ona zaman tanımalısınız. Bebeklerde yürüme üzerine hazırlanan bu yazıyı okuyarak bir ebeveyn olarak bilmeniz ve yapmanız gerekenleri öğrenebilirsiniz.
Bebekler Kaç Aylıkken Yürümeye Başlar?
Dünyadaki en kıymetli varlığınız olan bebeğinizin kendi başına ayakta durup yürümeyi öğrenmesi hem onun hem de sizin için bir hayli heyecan vericidir. Yürümeye başlayan bebek bağımlı ve hareketsiz dönemini geride bırakır ve ilk çocukluk evresine adım atar. Doğduğunda sadece refleksif hareketler sergileyebilen bebeklerde yürüme yaşına basıldığında kazanılan beceri sayesinde çocuklar çevresi etrafında minik adımlar atabilir. Bebeklerde yürüme aynı zamanda motor gelişimiyle yakından ilgilidir. Bebeğin bedenini kontrol edip yürüyebilmesi temelde olgunlaşmaya dayalı motor becerilerindendir.
Olgunlaşma sürecinin hızlı veya yavaş ilerlemesinin de çevresel koşullara bağlı olduğu bilinir. Ayrıca yürümeyi öğrenme süresi çevresel faktörlerin yanı sıra bebeklere bağlı olarak da değişecektir. Bebeklerin ilk adımlarını atmaya hazır olduğunu anlayan ebeveynler onlara doğru zamanda uygun yöntemlerle destek olabilirler. Ortalama bir süre vermek gerekirse bebeklerde yürüme 11. aydan itibaren başlar. Yenidoğanlar yürüme refleksiyle dünyaya gelse de kasları yeterince gelişmediği için bu becerileri körelir. 11 aylık bebekler ise bazı gelişim aşamalarını geçer ve kasları güçlenir. Bu nedenle bebeklerin yürüme ayı ortalama 11 olarak belirtilir.
İlk adımlarını 11. aydan daha erken atan bebekler de vardır. Bu noktada bebeklerde erken yürümeden söz edilebilir. Her minik eşsiz ve özel olduğu için kaba motor gelişim süreçleri de farklı ilerler. Ancak genel olarak bakıldığında ilk adımlar 9-11.aylar arasında atılır. Yürümeye uyum sağlama sürecinin ise 12-18. aylar arasında gerçekleştiğini söylemek mümkündür.
Yürümenin Aşamaları Nelerdir?
Bebekler çevrelerinden yardım almadan yürümeye başlamadan önce bazı gelişimsel kilometre taşlarını tamamlamaya ihtiyaç duyarlar. Bebeklerin ilk yürümesi 4 farklı aşamaya ayrılır. Buna göre bebeklerde yürüme aşamaları aşağıdaki gibidir:
- Oturmak: Bebeklerde yürüme belirtileri oturmayı öğrenmekle başlar. Genellikle 6.ayını dolduran bebekler oturmayı öğrenerek yürümenin en erken sinyallerini verir. Minikler için oturmak aynı zamanda gövdenin nasıl kullanılacağının şifresini çözmek anlamına gelir.
- Ayağa kalkmak için kendini yukarıya kaldırmak: Oturmayı öğrenen bebekler belli bir zaman sonra etrafındaki nesnelerden yardım alarak gövdelerini yukarı doğru iterler. Gövdenin yukarı kalkması için bacaklar yüksek güce ihtiyaç duyar. Kas gelişimine bağlı olarak bu aşamanın gerçekleşme süresi değişiklik gösterir. Ancak genellikle 10.ayını dolduran bebekler bu hareketi kolaylıkla yapabilir.
- Gezinmek: Gezinmek bir diğer adıyla sıralamak, bebeğin herhangi bir eşyadan yardım alarak ufak ufak ilk adımlarını atmasıdır. Odanın içindeki hangi nesne uygunsa ona tutunan bebeğiniz minik hareketlerle kısıtlı şekilde gezinmeye başlar. Bu aşamanın gerçekleşmesi de bebeğe göre değişiklik gösterir.
- Yürümek: Bebeklerde yürümenin son aşaması olan bu süreçte miniğiniz bir bacağının üstünde yükselirken diğerinde dengeyi bulmayı öğrenir. Geriye ise sadece yürümek kalır. Söz konusu aşama da tıpkı diğerlerinde olduğu gibi bebeğin kendi zamanında gerçekleşir.
Bebeklerde yürüme aşamaları yukarıdaki gibi sınıflandırılabilir. Bu gelişim sürecine dâhil olup evreleri yakından takip eden anneler ve babalar çocuklarını doğru şekilde teşvik ederek yürümelerine yardımcı olurlar.
Bebeklerin Yürüme Döneminde Nelere Dikkat Etmelisiniz?
Bebeğiniz olduğunda tüm düzeniniz değişir. Ev düzeniniz de buna dâhildir. Hele ki bebeklerde yürüme dönemine girildiğinde çocuğunuzun sağlığı ve konforu için bazı güvenlik tedbirleri almanız gerekir. Yürümeyi öğrenip ilk çocukluk dönemine giren bebeğinizi korumak ve desteklemek için şunları yapmalısınız:
- Koruyucuyla elektrik prizlerini kapatın.
- Bebeğinizin ulaşabileceği yerlerden süs bitkilerini ve kırılabilecek nesneleri kaldırın.
- Sert köşeleri koruyucularla kaplayın.
- Dolaplara ve kapılara bebek güvenlik kilitleri takın.
- Banyonuzda klozet kilidi kullanın.
- Merdivenli bir evde oturuyorsanız basamakların her iki yönüne de bebek güvenlik kapıları yerleştirin.
Gerekli güvenlik önlemlerini aldıktan sonra sıra bebeğinizin yürümesini desteklemek için doğru ayakkabıyı seçmeye gelir. Uzmanlara göre normal şartlarda bebeklerde yürüme çıplak ayakla gerçekleşmelidir. Ancak bebeğinizin dışarıda da yürüyebilmesi için doğru ilk adım ayakkabısını tercih etmelisiniz. İlk adım ayakkabısının elinizle ikiye katlayabileceğiniz kadar yumuşak olması gerektiğini unutmamalısınız.
Yürüme Sorunu: Bebeklerde Yürüme Bozukluğu Nedir?
Yürüme hem kas koordinasyonu hem de denge gerektiren bir eylemdir. Koordinasyon ve denge uyumu sayesinde vücudun hareket etmesi mümkün hâle gelir. Yürümeye yardımcı olan faktörlerin birinde veya birkaçında sorun olması hâlinde bozukluktan bahsedilebilir. Bebeklerde yürüme bozukluğu sıklıkla içe ya da dışa basma, parantez veya X bacak olarak kendini gösterir. Yürüme bozukluğu problemleri farklı sebeplerle ortaya çıkabilir ve çok yönlü bir yaklaşım gerektirir. Bu nedenle yürümede sorun yaşayan bebeklerin klinik belirtilerine ve şikâyetlerine ekstra özen gösterilmelidir.
Yürüme Bozukluğu Nasıl Anlaşılır?
Erken çocukluk döneminde bebeklerde ortaya çıkan ve sık görülen yürüme anormallikleri genellikle zamanla kendiliğinden geçen sorunlardır. Ancak bazı yürüme bozuklukları patolojik olarak değerlendirilir. Patolojik vakalarda ise bebeklerde yürüme problemi kendiliğinden ortadan kalkmaz ve tıbbi müdahale gerekir. Bebeklerde yürüme bozukluğuna işaret eden belirtiler şöyle sıralanabilir:
- Yürüme sırasında vücudun bir tarafının daima daha az kullanılması
- Vücudun bir kısmına ağırlığın yüklenilmesi
- Bacak ileri doğru atıldığında kalçanın dış tarafa doğru normalden daha fazla hareket etmesi
- Parmak ucunda yürüme alışkanlığının 3 yaşından sonra da devam etmesi
Bebeğinizin yürümeyi tam anlamıyla öğreninceye kadar anormal şekilde hareket etmesi bir hayli olağandır. Bu durumda tek yapmanız gereken çocuğunuzu doğru yürümeye teşvik etmek ve onu gözlemlemektir. Yürüme problemleri düzelmiyorsa fazla vakit kaybetmeden bebeğinizi bir ortopedi doktoruna götürmelisiniz.
Bebeklerde Ne Zaman Yürümede Gecikmesinden Söz Edilebilir?
Yürüme kabiliyetinin kazanılma süresi her bebek için farklıdır. Genellikle ilk adımlar 11 aylıkken atılmaya başlansa da bu dönemde henüz yürümeye başlamamış bebekler de olabilir. Bu noktada bir ebeveyn olarak telaşa kapılmak yerine bebeğinizin kendi zamanını bilmeli ve ona ihtiyaç duyduğu süreyi tanımalısınız. 12 ay üstü bebek gelişimi incelendiğinde miniklerin genellikle 1 yaş civarında yürüyebildikleri görülür. Fakat bu süre bazı durumlarda 18 aya kadar uzayabilir. Bebeğiniz 18 ayı doldurduğu hâlde hâlâ yürüyemiyorsa bu noktada sorunun olası sebepleri araştırılmaya başlanmalıdır. Özetle çocuğunuz 18. ayını dolduruncaya kadar bebeklerde geç yürümeden bahsetmek mümkün değildir.
Bebekler Neden Geç Yürür?
Bebeklerde ilk yürümenin gecikmesi hem psikolojik hem de fizyolojik nedenlere bağlı olabilir. Herhangi bir sorundan söz etmeden önce bebeğinize yürümesi için 18 ay kadar süre tanımalısınız. 18 ayını doldurmuş çocuk hâlâ ayağa kalkmıyor, adım atmıyor ve yürümüyorsa gelişimsel açıdan değerlendirilmesi gerekir. Bebeklerde geç yürüme nedenleri şu şekilde özetlenebilir:
- Zihinsel veya fiziksel gelişim problemleri
- Kaslara bağlı rahatsızlıklar
- Kemik eğriliği
- Bebeklik döneminde çocuğa yeterli D vitamininin verilmemesi
- Vitamin eksikliği
- Çocuğun kucakta fazla tutulması
- Aşırı korumacı ebeveyn tutumları
Bebeklerde meydana gelebilen geç yürüme probleminin olası sebepleri yukarıda sıralandığı gibidir. Böyle durumlarda öncelikle sorunun kaynağına inilmeli ve neyin geç yürümeye neden olduğu öğrenilmelidir. Geç yürüme sorunu tıbbi bir rahatsızlık kaynaklıysa derhâl tedaviye başlanmalıdır. Eğer sorun psikolojik ise ebeveynlerin tutumlarını değiştirmesi, çocuğun üzerindeki kaygı ve stresi azaltması gerekir.
Bebeğinizi Yürümeye Nasıl Teşvik Edebilirsiniz?
Yürümenin tüm aşamaları genellikle 4 ila 15. aylar arasında gerçekleşir. Çocuğunuza ay ay yardım ederek onu yürümeye teşvik edebilirsiniz. Örneğin oturma aşamasında bebeğinizi ufak hareketlerle ileri geri hareket ettirebilirsiniz. Çocuğunuz kendini yukarı itmeye başladığında ise ona yardımcı olabilirsiniz. Çocuğunuzun ayağa kalkmasını destekleyip ona dizlerini nasıl bükebileceğini göstermeniz gerekir. Böylelikle bebeğiniz yürürken düştüğünde kendini korumayı öğrenir.
Bebeklerde yürümeyi kolaylaştırmak için çocuğunuzla pratik yapmayı ve onu her seferinde övmeyi ihmal etmemelisiniz. Bu süreçte bebeklerde yürüme egzersizlerinin de önemi oldukça büyüktür. Bebeğinizin boyun ve kafa kısmını hareket ettirerek sırt kaslarının güçlenmesine yardımcı olabilirsiniz. Bunun yanı sıra çocuğunuzun sevdiği nesnelerden bir oyun oluşturarak yürüme egzersizini bebeğiniz için daha keyifli hâle getirmeniz de mümkündür.